Viêm đại tràng lâu năm có dấu hiệu gì? 6 biến chứng thường gặp

Viêm đại tràng lâu năm là một trạng thái bệnh lý viêm nhiễm kéo dài của lớp niêm mạc đại tràng, gây ra nhiều ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng cuộc sống của người bệnh.

Nhiều người thắc mắc viêm đại tràng lâu năm thì sao? Liệu bệnh có thể gây ra biến chứng nguy hiểm hay có thể kiểm soát tốt nếu phát hiện sớm và điều trị đúng cách?

Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng nhau khám phá chi tiết về căn bệnh mãn tính này, từ nguyên nhân, dấu hiệu, các biến chứng nguy hiểm, đến các phương pháp chẩn đoán và điều trị hiệu quả nhất.

Hiểu rõ và chủ động trong việc quản lý bệnh chính là chìa khóa để hạn chế tối đa những ảnh hưởng tiêu cực của viêm đại tràng lâu năm đến sức khỏe tổng thể.

Hiểu rõ về viêm đại tràng mãn tính

Định nghĩa 

Viêm đại tràng lâu năm, còn gọi là viêm đại tràng mãn tính, là một dạng bệnh lý kéo dài của đại tràng, trong đó các lớp niêm mạc của ruột già bị viêm, gây ra các triệu chứng khó chịu và ảnh hưởng đến hoạt động tiêu hóa hàng ngày của người bệnh.

Bệnh có thể tiến triển trong thời gian dài nếu không được kiểm soát tốt, dẫn đến những biến chứng nghiêm trọng hơn.

Nguyên nhân gây bệnh kéo dài

Những nguyên nhân dẫn đến viêm đại tràng kéo dài khá đa dạng, và thường kết hợp cùng nhau để duy trì quá trình viêm nhiễm kéo dài.

 Một số nguyên nhân chính bao gồm:

• Yếu tố di truyền: yếu tố di truyền đóng vai trò quan trọng, khiến nhiều người trong gia đình cùng mắc bệnh. Khi hệ miễn dịch chống lại chính niêm mạc đại tràng, dẫn đến viêm và tổn thương lâu dài, bệnh trở nên mãn tính.
• Thói quen sinh hoạt như ăn nhiều thức ăn nhanh, đồ chiên xào nhiều dầu mỡ, đồ ăn chứa hóa chất, hoặc sử dụng thuốc kháng sinh kéo dài đều có thể tạo điều kiện thuận lợi cho bệnh phát triển và duy trì.
• Stress kéo dài cũng là tác nhân quan trọng, vì nó ảnh hưởng đến hoạt động của hệ tiêu hóa và làm rối loạn chức năng miễn dịch. 

Đại tràng bị viêm

Dấu hiệu nhận biết của bệnh mãn tính

Thông thường, triệu chứng của viêm đại tràng lâu năm khá mờ nhạt, dễ nhầm lẫn với các bệnh tiêu hóa khác. Tuy nhiên, người bệnh cần chú ý đến các biểu hiện thường xuyên để tới khám và chẩn đoán chính xác kịp thời.

• Các dấu hiệu phổ biến gồm có đau bụng âm ỉ hoặc quặn thắt, thường xuyên rối loạn tiêu hóa khiến phân thay đổi hình dạng, màu sắc, có thể lẫn máu hoặc chất nhầy.
• Ngoài ra, bệnh còn gây cảm giác chướng bụng, đầy hơi, tiêu chảy hoặc táo bón xen kẽ, cảm giác mệt mỏi, sút cân không rõ nguyên nhân, và cảm giác buồn nôn hoặc ợ chua kéo dài. 
• Ngoài các triệu chứng chính, các biểu hiện phụ như cảm giác nóng rát hậu môn, mót đi ngoài nhiều lần hoặc cảm giác chưa hết phân sau khi đi vệ sinh cũng cần chú ý để có hướng xử lý phù hợp.

Tác động lâu dài của viêm đại tràng đối với sức khỏe tổng thể

Viêm đại tràng mãn tính không chỉ đơn thuần là một vấn đề tiêu hóa, mà còn ảnh hưởng sâu rộng đến toàn bộ cơ thể của người bệnh.

Các triệu chứng dai dẳng, kéo dài có thể dẫn đến suy giảm chất lượng cuộc sống, giảm khả năng làm việc, thậm chí gây ảnh hưởng tâm thần và xã hội.

Về phía sức khỏe thể chất, bệnh kéo dài dễ gây ra hiện tượng mất máu kinh niên do loét hoặc chảy máu trong lòng đại tràng.

Điều này làm giảm lượng hemoglobin trong máu, gây mệt mỏi, thiếu năng lượng, và suy nhược lâu dài.

Bên cạnh đó, quá trình viêm kéo dài còn làm tổn thương lớp niêm mạc, dẫn đến giảm khả năng hấp thu dinh dưỡng, gây thiếu hụt các vitamin, khoáng chất quan trọng trong cơ thể.

Chắc chắn, các ảnh hưởng tâm thần như lo âu, trầm cảm cũng thường xuyên xuất hiện ở bệnh nhân viêm đại tràng lâu năm do cảm giác bất tiện, lo lắng về sức khỏe, cùng với ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng cuộc sống hàng ngày.

Trong dài hạn, nếu không kiểm soát tốt, bệnh có thể làm xuất hiện thêm các bệnh lý nguy hiểm như polyp đại tràng, ung thư đại tràng, hay xơ hóa đoạn ruột gây tắc nghẽn kín.

Các biến chứng có thể gặp khi bệnh kéo dài

Thiếu máu và suy dinh dưỡng

Một trong những hệ quả dễ gặp nhất của viêm đại tràng mạn tính là thiếu máu do chảy máu mạn tính ở niêm mạc ruột.

Viêm làm tổn thương niêm mạc, dẫn đến các vết loét nhỏ li ti, gây chảy máu nhẹ nhưng kéo dài.

Người bệnh thường không nhận ra cho đến khi xuất hiện các dấu hiệu thiếu máu như: da xanh xao, mệt mỏi, hoa mắt, khó thở nhẹ khi gắng sức.

Ngoài ra, do tiêu hóa kém và hấp thu dinh dưỡng bị cản trở, người bị viêm đại tràng lâu năm dễ bị suy dinh dưỡng, đặc biệt thiếu hụt các vitamin nhóm B, vitamin K và khoáng chất quan trọng như sắt, kẽm, canxi.

Hẹp đại tràng

Tình trạng viêm lặp đi lặp lại khiến niêm mạc ruột bị tổn thương sâu, hình thành sẹo và gây hẹp lòng đại tràng. Khi đoạn ruột bị hẹp, phân khó lưu thông, gây ra các triệu chứng:

• Đau bụng từng cơn, đặc biệt sau ăn
• Đầy bụng, khó trung tiện
• Táo bón kéo dài

Đau bụng, táo bón hay là biến chứng xảy ra khi hẹp đại tràng

Nếu không phát hiện và điều trị sớm, hẹp đại tràng có thể dẫn đến tắc ruột, cần can thiệp ngoại khoa.

Áp xe và rò hậu môn

Ở những người bị viêm đại tràng mạn tính, đặc biệt là viêm đại tràng Crohn, nguy cơ hình thành ổ áp xe quanh hậu môn và rò hậu môn là khá cao. Tình trạng viêm lan rộng làm xuất hiện các ổ mủ, phá vỡ các mô mềm xung quanh hậu môn.

Khi áp xe vỡ ra, sẽ hình thành các đường rò – tức là những ống thông bất thường nối từ trực tràng ra da quanh hậu môn. Rò hậu môn gây đau đớn, chảy dịch, khó chịu và rất khó điều trị dứt điểm nếu không phẫu thuật.

Thủng đại tràng

Khi lớp niêm mạc bị viêm loét nghiêm trọng mà không được can thiệp, nguy cơ thủng đại tràng rất cao. Đây là biến chứng cực kỳ nguy hiểm, bởi chất thải từ ruột sẽ tràn vào ổ bụng, gây nhiễm trùng huyết và có thể dẫn đến tử vong nếu không được phẫu thuật cấp cứu kịp thời.

Người bệnh có thể gặp các triệu chứng:

• Đau bụng dữ dội, liên tục
• Bụng gồng cứng
• Nôn ói, sốt cao
• Choáng, mạch nhanh, huyết áp tụt

Giãn đại tràng nhiễm độc

Đây là biến chứng nguy hiểm và cấp tính nhất của viêm đại tràng, đặc biệt trong các trường hợp viêm loét đại tràng nặng.

Giãn đại tràng nhiễm độc là khi đoạn đại tràng bị viêm phình to bất thường do tắc nghẽn, làm tích tụ khí và chất độc. Nếu không được can thiệp kịp thời, nguy cơ vỡ đại tràng và nhiễm trùng ổ bụng là rất cao.

Triệu chứng cần lưu ý:

• Sốt cao
• Đau bụng dữ dội
• Bụng chướng, không trung tiện hay đại tiện được
• Nhịp tim nhanh
• Suy sụp toàn thân

Đây là tình trạng cần cấp cứu y tế khẩn cấp, không được tự điều trị tại nhà.

Nguy cơ phát triển các bệnh lý khác như polyp đại tràng, ung thư

Viêm đại tràng lâu dài là yếu tố nguy cơ cao dẫn đến sự hình thành các bệnh lý nặng hơn.

Polyp đại tràng là những tế bào tăng sinh bất thường, có thể là lành tính hoặc tiền ung thư. Nếu không phát hiện và loại bỏ kịp thời, các polyp này có thể tiến triển thành ung thư, đe dọa trực tiếp đến tính mạng của người bệnh.

Điều đặc biệt đáng chú ý là tình trạng viêm kéo dài làm tăng khả năng biến đổi tế bào trong niêm mạc đại tràng, gây ra các đột biến gen và thúc đẩy quá trình phát triển của ung thư.

Thống kê cho thấy, bệnh nhân mắc viêm đại tràng mãn tính có nguy cơ ung thư đại tràng cao hơn so với người bình thường, đặc biệt khi kèm theo các yếu tố nguy cơ khác như hút thuốc, béo phì, hoặc thiếu hoạt động thể chất.

Tình trạng suy nhược và ảnh hưởng tâm thần

Ngoài các biến chứng về thể chất, viêm đại tràng mạn tính còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến tâm lý và chất lượng sống của người bệnh:

• Cảm giác lo lắng, sợ tái phát
• Mất tự tin khi phải sống phụ thuộc vào chế độ ăn kiêng
• Giảm năng suất lao động, ảnh hưởng đến sinh hoạt và các mối quan hệ
• Tình trạng này kéo dài có thể dẫn đến stress mãn tính, rối loạn lo âu hoặc trầm cảm – tạo thành một vòng luẩn quẩn khiến bệnh càng khó kiểm soát.

Điều trị viêm đại tràng lâu năm hiệu quả

Các phương pháp điều trị dược lý

Điều trị viêm đại tràng lâu năm chủ yếu dựa vào thuốc, nhằm kiểm soát các triệu chứng, giảm viêm, và phòng ngừa biến chứng.

Các loại thuốc thường được sử dụng gồm có thuốc chống viêm như corticosteroids, thuốc kháng sinh hoặc thuốc ức chế miễn dịch tùy theo mức độ nặng của bệnh.

Ngoài ra, các thuốc hỗ trợ như thuốc giảm đau, thuốc chống co thắt, và thuốc bổ sung điện giải cũng đóng vai trò quan trọng trong quá trình điều trị.

Thay đổi lối sống và chế độ ăn phù hợp

Lối sống và chế độ ăn đóng vai trò trọng yếu trong việc kiểm soát viêm đại tràng lâu dài.

Người bệnh cần chú trọng ăn các thực phẩm dễ tiêu, giàu chất xơ, ít gia vị, hạn chế đồ chứa chất bảo quản, hóa chất và thức ăn nhanh.

Chế độ ăn cân đối, giàu rau củ, trái cây tươi, thịt nạc, cá, và các loại hạt giúp nâng cao khả năng miễn dịch, giảm thiểu phản ứng viêm.

Đồng thời, cần duy trì thói quen ăn đều đặn, tránh bỏ bữa hoặc ăn quá no để giảm tải cho hệ tiêu hóa.

Chế độ ăn của người bệnh đại tràng nên có nhiều chất xơ

Phòng ngừa và quản lý bệnh lâu dài

Dù là bệnh mạn tính, viêm đại tràng vẫn có thể được kiểm soát hiệu quả nếu người bệnh:

• Điều trị sớm và đúng cách: Không tự ý dùng thuốc, đặc biệt là kháng sinh, thuốc cầm tiêu chảy.
• Tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ, tái khám đúng hẹn.
• Ăn uống khoa học: Tránh thực phẩm kích thích niêm mạc ruột (đồ cay, rượu bia, chất béo khó tiêu), tăng cường chất xơ hòa tan, men vi sinh tự nhiên.
• Giữ tinh thần lạc quan, ngủ đủ giấc, hạn chế stress.
• Nội soi định kỳ, đặc biệt nếu bệnh kéo dài trên 8 – 10 năm để tầm soát ung thư đại trực tràng.

Kết luận

Viêm đại tràng lâu năm thì sao không còn là nỗi lo vô vọng nếu người bệnh hiểu rõ nguyên nhân, cách nhận biết triệu chứng và thực hiện các biện pháp phòng ngừa, điều trị đúng đắn.

Chẩn đoán chính xác dựa trên các xét nghiệm và nội soi giúp bác sĩ xây dựng phác đồ phù hợp, kết hợp lối sống lành mạnh, chế độ dinh dưỡng hợp lý, cùng với việc kiểm soát stress và khám định kỳ đều đặn sẽ giúp bệnh không tiến triển nặng hoặc gây ra các biến chứng nguy hiểm.

Tinh thần lạc quan, kiên trì và hợp tác tích cực là chìa khóa cuối cùng để nâng cao chất lượng cuộc sống của người bệnh, giúp họ sống khỏe mạnh, tự tin đối diện với bệnh lý mãn tính này trong mọi hoàn cảnh.