4 nhóm nguyên nhân gây ra viêm đại tràng và cách điều trị cụ thể từ chuyên gia
Viêm đại tràng là một trong những bệnh lý tiêu hóa phổ biến hiện nay, gây ra những tình trạng khó chịu, ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống hàng ngày của người bệnh.
Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng khám phá nguyên nhân gây ra viêm đại tràng một cách chi tiết, từ đó nâng cao ý thức phòng tránh và điều trị hiệu quả.
Giới thiệu về bệnh viêm đại tràng
Định nghĩa
Viêm đại tràng là tình trạng viêm nhiễm hoặc loét ở niêm mạc đại tràng – phần cuối của hệ tiêu hóa, thuộc Trực Tràng và Ruột già.
Bệnh gây ra các triệu chứng như đau bụng, tiêu chảy, chướng bụng, mót rặn và xuất huyết tiêu hóa.
Tùy thuộc vào nguyên nhân và mức độ tổn thương, viêm đại tràng có thể chia thành các dạng như:
- Viêm đại tràng cấp tính: thường xuất hiện đột ngột, kéo dài trong thời gian ngắn, có thể do nhiễm trùng, thức ăn gây dị ứng hoặc tác dụng phụ của thuốc.
- Viêm đại tràng mãn tính: diễn biến kéo dài, tái đi tái lại, ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe, thường gặp trong các bệnh viêm ruột như viêm loét đại tràng hay bệnh Crohn. Ngoài ra, còn có các dạng đặc biệt như viêm đại tràng do nhiễm trùng, do thuốc hoặc do hậu quả của các bệnh lý khác như thiếu máu cục bộ hoặc loét đại tràng.
Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ mắc bệnh
Nguyên nhân viêm đại tràng cấp tính:
Viêm đại tràng cấp do ngộ độc thức ăn, dị ứng thức ăn
Do không giữ vệ sinh an toàn thực phẩm và vệ sinh môi trường, ăn hoặc uống phải thực phẩm bị nhiễm vi sinh vật gây bệnh
- Ký sinh trùng hay gặp nhất là lỵ amip, ngoài ra còn có giun đũa, giun tóc, giun kim
- Vi khuẩn: lỵ trực khuẩn (Shigella), vi khuẩn thương hàn (Salmonella), vi khuẩn tả (Vibrio cholerae), vi khuẩn E. coli, vi khuẩn lao
- Siêu vi thường gặp là Rotavirus, chủ yếu ở trẻ em
- Nấm, đặc biệt là nấm Candida
- Viêm loét đại-trực tràng có thể do bệnh tự miễn
Ngoài ra, bệnh còn liên quan đến sinh hoạt hằng ngày: căng thẳng, táo bón kéo dài, khó tiêu, dùng thuốc kháng sinh kéo dài gây loạn khuẩn ruột, ...
Đại tràng bị viêm
Nguyên nhân viêm đại tràng mãn tính
Được chia thành 2 nhóm là viêm đại tràng mãn có nguyên nhân và không rõ nguyên nhân.
-
Bệnh viêm đại tràng mãn tính có nguyên nhân: xuất hiện sau viêm đại tràng cấp tính do nhiễm trùng, nhiễm ký sinh trùng, nhiễm nấm và nhiễm độc nhưng không được điều trị dứt điểm.
-
Bệnh viêm đại tràng mãn tính không rõ nguyên nhân, thường là viêm đại tràng mãn tính không đặc hiệu.
Triệu chứng thường gặp của viêm đại tràng
Triệu chứng viêm đại tràng cấp: Tùy theo tác nhân gây bệnh mà có các biểu hiện tương ứng:
- Viêm đại tràng cấp tính do lỵ amip: đau bụng quặn từng cơn, buồn đại tiện liên tục, nhưng mỗi lần đi tiêu chỉ có một ít phân, có máu và chất nhầy kèm theo phân.
- Viêm đại tràng cấp do lỵ trực khuẩn: sốt, đau bụng, đi ngoài phân lỏng có máu, trong một ngày đêm đi nhiều lần phân lẫn máu, phân có màu như máu cá. Đặc biệt, nếu do Shigella shiga, số lần đi tiêu không thể đếm được (phân chảy ra theo đường hậu môn, không thành khuôn), mất nước và chất điện giải nhiều rất dễ gây trụy tim mạch.
- Viêm đại tràng cấp do các nguyên nhân khác: triệu chứng đau bụng là chủ yếu, đau thắt bụng dưới, đau từng đoạn hoặc đau dọc theo khung đại tràng, đau do co thắt đại tràng, có khi gây cứng bụng, tiêu chảy xảy ra đột ngột, phân toàn nước (có thể có máu, nhầy), người mệt mỏi, gầy sút nhanh.
Triệu chứng viêm đại tràng mãn tính: Tùy theo các triệu chứng phối hợp với nhau mà chia ra các thể bệnh sau:
- Thể tiêu lỏng và đau bụng: người bệnh thấy đau bụng từng lúc, buồn đại tiện, đi tiêu xong thì mới hết đau, mỗi ngày đi tiêu 3 - 4 lần, thường vào buổi sáng lúc ngủ dậy và sau khi ăn xong, ít đi vào buổi chiều, yên ổn về đêm.
- Phân lần đầu có thể đặc nhưng không thành khuôn, những lần sau phân lỏng, nhầy, đa số trường hợp là phân nát hay phân sống.
- Trước mỗi lần đi tiêu có đau bụng, thường đau dọc khung đại tràng nhưng thường ở hố chậu bên trái hoặc bên phải và sau khi đi tiêu được thì hết đau bụng và dễ chịu.
- Thể táo bón và đau bụng: người bệnh bị táo bón, phân khô, ít và cứng, đau bụng, thường gặp ở người lớn tuổi và nữ giới.
- Thể táo bón và tiêu lỏng xen kẽ nhau từng đợt: từng đợt táo bón tiếp với một đợt tiêu lỏng, diễn biến nhiều năm nhưng thể trạng người bệnh cũng như sinh hoạt vẫn bình thường, bụng thường đầy hơi.
người bệnh thấy đau bụng từng lúc, buồn đại tiện, đi tiêu xong thì mới hết đau
Các biện pháp chẩn đoán bệnh Viêm đại tràng
Chẩn đoán viêm đại tràng cấp:
- Cần lấy phân để soi tươi, nuôi cấy, phân lập xác định vi khuẩn
- Trong trường hợp cần thiết có thể soi đại tràng sigma và trực tràng
Chẩn đoán viêm đại tràng mãn tính:
- Chụp đại tràng có thuốc cản quang (sau khi đã thụt tháo)
- Nội soi và sinh thiết đại tràng để xác định nguyên nhân gây bệnh
- Viêm đại tràng mãn tính nghi do nhiễm khuẩn cần phải xét nghiệm phân hoặc mảnh sinh thiết để tìm tác nhân gây bệnh
Các biện pháp điều trị bệnh Viêm đại tràng
Nguyên tắc điều trị viêm đại tràng:
- Điều trị càng sớm càng tốt
- Xác định nguyên nhân gây bệnh để lựa chọn phác đồ phù hợp
- Duy trì chế độ ăn uống, chế độ làm việc và sinh hoạt phù hợp
- Điều trị nội khoa kết hợp ngoại khoa tùy trường hợp
Điều trị cụ thể:
Điều trị nội khoa:
- Kháng sinh để chống nhiễm trùng, thuốc kháng nấm, thuốc kháng lao, thuốc chống ký sinh trùng
- Thuốc giảm đau và chống co thắt, thuốc điều trị tiêu chảy, chống loạn khuẩn
- Bồi hoàn nước và chất điện giải là hết sức cần thiết nhằm mục đích không để trụy tim mạch
Điều trị ngoại khoa:
- Phẫu thuật cắt bỏ đại tràng nếu diễn tiến nặng, kéo dài. Tuy nhiên, việc cắt bỏ sẽ ảnh hưởng đến chức năng ruột và tâm lý của người bệnh.
- Nguyên nhân khác cần can thiệp ngoại khoa như: polyp đại tràng, ung thư đại tràng, ...
Chế độ ăn uống, sinh hoạt hợp lý
Điều chỉnh chế độ làm việc nghỉ ngơi sao cho hợp lý, vận động thể lực hằng ngày, chỉ dùng thuốc khi thật cần thiết và theo chỉ định của bác sĩ.
- Khi bị táo bón: cần giảm chất béo, tăng chất xơ, chia bữa ăn thành nhiều bữa nhỏ.
- Khi bị tiêu chảy: không ăn chất xơ để thành ruột không bị tổn thương, không ăn rau sống, trái cây khô, trái cây đóng hộp, nếu ăn trái cây tươi thì phải gọt bỏ vỏ, có thể ăn trái cây xay nhừ.
- Tránh chất kích thích: cà phê, sô cô la, trà, …
- Hạn chế các sản phẩm từ sữa: trong sữa có đường nên rất khó tiêu và chất đạm của sữa có thể gây dị ứng, nên thay bằng sữa đậu nành.
- Hạn chế thức ăn nhiều dầu mỡ
- Tránh sử dụng các loại thuốc kháng viêm, giảm đau như: aspirin, ibuprofen, naproxen, voltaren, feldene… vì có thể làm tăng nguy cơ xuất huyết đại tràng
Phòng ngừa bệnh Viêm đại tràng
Để phòng bệnh, cần vệ sinh môi trường, vệ sinh an toàn thực phẩm thật tốt
- Không ăn các loại thực phẩm chưa nấu chín (tiết canh, nem chua, nem chạo, gỏi, rau sống…) và không uống nước chưa đun sôi, không uống sữa bò tươi chưa tiệt trùng, không uống nước đá không đảm bảo vệ sinh (không tiệt khuẩn nước trước khi làm đông đá)
Thực phẩm khó tiêu nên tránh dùng cho người bệnh viêm đại tràng
- Trong gia đình khi có người mắc bệnh do lỵ amip, lỵ trực khuẩn, thương hàn, tả… cần tiệt khuẩn các dụng cụ dùng trong ăn uống bằng cách luộc với nước đun sôi. Phân người bệnh không được để vương vãi, phải cho vào hố xí và có chất sát khuẩn mạnh, nhất là ở nông thôn, miền núi
- Nên rửa tay trước khi ăn, tẩy giun sán 6 tháng/lần
-
Tránh dùng kháng sinh kéo dài
-
Điều trị tích cực khi bị lao phổi
-
Tránh căng thẳng kéo dài và lo lắng thái quá
-
Thường xuyên vận động, thể dục thể thao
-
Có chế độ ăn hợp lý:
-
Nên ăn các thực phẩm như: gạo, khoai tây, thịt nạc, cá, sữa đậu nành, rau xanh, củ quả, trái cây (nhất là những loại giàu kali: chuối, đu đủ, …)
-
Hạn chế ăn trứng, sữa, nem rán, thịt mỡ, đậu đen, hành sống
-
Không dùng các chất kích thích như bia, rượu, thuốc lá, cà phê, các chất chua cay và những thức ăn chiên
-
Nên ăn nhẹ, chia làm nhiều bữa, không nên ăn quá nhiều vào buổi tối
-
Cung cấp đủ nước, muối khoáng và các vitamin cần thiết
-
Kết luận
Nguyên nhân gây ra viêm đại tràng rất đa dạng, từ các yếu tố nhiễm trùng, chế độ ăn uống, căng thẳng tâm lý, di truyền đến lối sống sinh hoạt và môi trường sống.
Hiểu rõ các yếu tố này là nền tảng để phòng tránh, phát hiện sớm và điều trị hiệu quả bệnh lý này, góp phần duy trì sức khỏe hệ tiêu hóa và chất lượng cuộc sống tốt hơn.
Bằng việc duy trì chế độ sinh hoạt lành mạnh, kiểm tra sức khỏe định kỳ và phòng tránh các yếu tố nguy cơ, mỗi chúng ta có thể giảm thiểu khả năng mắc bệnh viêm đại tràng và sống vui khỏe mỗi ngày.
Các bài viết liên quan
-
Việc viêm đại tràng ăn thanh long được không? Chuyên gia giải đáp
-
Viêm đại tràng có ăn được yến mạch không? Dược sĩ hướng dẫn chế độ ăn yến mạch phù hợp
-
Viêm đại tràng lâu năm có dấu hiệu gì? 6 biến chứng thường gặp
-
12 dấu hiệu của viêm đại tràng co thắt và cách nhận biết - Chuyên gia chia sẻ
-
Các bước lập kế hoạch chăm sóc bệnh nhân viêm đại tràng chuẩn y khoa
-
5 loại thuốc trị viêm đại tràng ruột kích thích phổ biến hiện nay và lưu ý khi dùng
-
3 triệu chứng viêm đại tràng ngang dễ nhận biết và những thời điểm cần đi khám bác sĩ
-
Viêm đại tràng đau bụng ở đâu? Dược sĩ chỉ ra các vị trí đai đặc trưng
-
Viêm dạ dày ruột và đại tràng do nhiễm trùng có giống nhau? 6 triệu chứng nhận biết cần chú ý
-
Viêm dạ dày ruột và đại tràng do nhiễm trùng có giống nhau? 6 triệu chứng nhận biết cần chú ý